Eigenlijk alles. De wet op de ondernemingsraden stelt letterlijk in artikel 23, lid 2 dat “…de ondernemingsraad bevoegd” is om “omtrent…aangelegenheden voorstellen te doen en standpunten kenbaar te maken.” De directie is eraan gehouden hierop niet alleen te reageren, maar dat ook gemotiveerd te doen, schriftelijk of mondeling. Mooie woorden. Tijd om na te gaan wat dit recht voor de medezeggenschap en de bestuurder in de praktijk kan betekenen. Drie praktijkvoorbeelden.
Werkende ouderen
De ondernemingsraden (OR) van een middelgroot automatiseringsbedrijf en een liftenfabrikant in het westen van het land worstelden met de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. In het bijzonder de oudere collega’s van het bedrijf. Begrijpelijk, omdat beide bedrijven al langer op de markt actief waren en een grotere groep medewerkers vanaf 45 jaar telden – voor de ICT-sector betrekkelijk zeldzaam, voor de liftenfabrikant minder. Met de wetenschap van nu zou je kunnen zeggen dat dit initiatief van beide ondernemingsraden getuigde van een vooruitziende blik: we moeten immers langer doorwerken.
Aanvankelijk zagen beide directies het te veel als een “non issue”, dus waarom moest dat op de agenda? Tot de CFO van een van de bedrijven een rekensom ging maken wat uitval van oudere medewerkers bij onregelmatige diensten zou betekenen. De link was gelegd. Beide ondernemingsraden kregen, elk op hun manier de wind in de rug.
Werkdocument
Het werd een werkdocument waarin de OR de hoofdlijnen voor de discussie met de bestuurder vervatte. Langs de lijnen van de leeftijdsopbouw binnen het bedrijf schetste de OR een gewenst personeelsbeleid gericht op de levensfase waarin de medewerkers zich bevonden. Zo groeide beleid dat voor de oudere medewerkers was bedoeld, geleidelijk naar een algeheel beleid van duurzame inzetbaarheid voor elke medewerker – jong en oud. De eerste stap was gezet.
PVB: persoonsgebonden vitaliteitsbudget
Een soortgelijke inzet van het initiatiefrecht kwam ik recent tegen bij een OR van een middelgroot commercieel arbo- en reïntegratiebedrijf in het midden van het land. De discussie rondom duurzame inzetbaarheid leidde tot een initiatief waarbij het bedrijf vastgestelde budgetten wil gaan invoeren op basis van de leeftijdsfase en de daarbij horende behoeften van de medewerker. Inspiratiebron voor dit idee was het persoonsgebonden budget in de zorg. “Wat daar kan, kan ook voor het in te vullen vitaliteitbeleid van dit bedrijf”, zo formuleerde de OR zijn initiatief. Najaar 2012 vonden de eerste discussies plaats en later kwamen alle betrokkenen erachter dat het werkte.
Strategie
Bij de OR van een instelling voor maatschappelijke dienstverlening in een Noordhollandse regio trof ik een derde voorbeeld van succesvol initiatief. Hier speelde het voornemen om, door middel van een fusie met een tweetal welzijnsinstellingen, de slagkracht in het werkgebied te vergroten. De OR reageerde vrijwel direct met een notitie waarin hij aangaf voorstander van deze fusie te zijn. Er werden nauwgezette voorwaarden geformuleerd waarlangs de fusie zich zou voltrekken, langs de hoofdlijnen bedrijfscultuur; organisatievorm; financiën; automatisering; huisvestingsbeleid; personeelsbeleid; communicatie en betrokkenheid van de medezeggenschap. Feitelijk nam de OR, met gebruikmaking van het initiatiefrecht, de gelegenheid te baat om met een ongevraagd advies te komen. En daarmee kreeg hij grip op een belangrijke discussie die de toekomst van de instelling bepaalde. Later werden deze initiatieven succesvol ondernomen door de OR-en van een automatiseerder in het midden van het land en een grote koffiebranderij onder de rook van Rotterdam.
Conclusie
Een succesvol initiatief vindt aansluiting op de actualiteit in het bedrijf. In het proefschrift “Bron van Meerwaarde” van Jan Ekke Wigboldus (najaar 2011), zou inzet van het initiatiefrecht op deze wijze voldoen aan de criteria van het innovatieve, sociale en politieke klimaat binnen een bedrijf. Een correcte bewandeling van deze kanalen waarbij oog is voor de werkprocessen, werkverhoudingen en zeggenschapsstructuren (formeel en informeel), garanderen een waardevol gebruik van het initiatiefrecht. Waardevol voor mens en bedrijf. Medezeggenschap, zoals het hoort.
Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws omtrent Medezeggenschap of een cursus voor de ondernemingsraad volgen? Neem dan contact op met Merlijn.
drs. Her Grimbergen
Trainer, coach en adviseur Driekant Training en Advies
Zakenpartner MZ Merlijn Groep
’s-Hertogenbosch/Amsterdam, 23 december 2016
